The Sheep Song in de Stadsschouwburg

Tijs Synaeve, conciërge in de Koninklijke Stadsschouwburg, laat op regelmatige basis zijn licht schijnen op wat hij meemaakt in onze zalen.

De openingsscène van The Sheep Song (FC Bergman/Toneelhuis) was overdonderend. Alsof ik in een droom terechtkwam die niet de mijne was. Die eerste minuten waren betoverend, fenomenaal. En de choreografie had niet misstaan tussen het allerbeste van December Dance.

Halve ton decor

En dan te bedenken wat er achter de gordijnen gebeurde. Tientallen techniekers, eigen ploeg en externen samen, decorstukken van een halve ton die op de seconde juist moesten bewegen. Een choreografie van rubberen loopbanden, honderden decorstukken en pure stress. Toch liep het alsof het vanzelf ging. Terwijl ik mij alleen maar kon voorstellen hoeveel er mis kon lopen. Het gebeurde niet. Dat is de magie van vakmanschap. Op zulke avonden besef je dat je in een huis werkt waar mensen het onmogelijke kunnen voorbereiden en het daarna moeiteloos doen lijken.

Sommigen bleven na afloop minutenlang in de zaal zitten, anderen waren stil. Verwarring, ontroering. Vooral verwondering. Geen enkel algoritme kan zoiets nabootsen. Gelukkig maar. Dit was te vreemd, te lichamelijk, te ongerijmd. Sommige recensenten trokken al eens de parallel met David Lynch en ik begrijp waarom. De logica van dit stuk is de logica van een droom. Alles klopt en tegelijk ook niets. En dan die Michael Jackson. Je zit te kijken en denkt: waarom staat hij daar? Maar precies dat onwezenlijke houdt alles in beweging. Het onverklaarbare dat weigert om uitgelegd te worden.

Nietzsche

The Sheep Song is een fabel, maar zonder de geruststellende moraal van klassieke fabels. Het is het verhaal van een schaap dat mens wil worden en onderweg alles verliest wat veilig was: de kudde, de grond onder de poten, de onschuld. Wat hij ervoor terugkrijgt is twijfel. Uitsluiting. Pijn. Een zoektocht die halverwege blijft steken, tussen dier en mens in. Nietzsche zou hebben geglimlacht. De mens als koord tussen beest en engel. Altijd hangend boven een afgrond en nooit helemaal thuis.

Er zijn geen woorden nodig om dit te begrijpen. De loopband. De poppenkast. De operatietafel. De toreador die onherstelbaar gewond raakt. Het zijn beelden die blijven nazinderen, soms pijnlijk, soms teder. De kleuren waren bijna schilderijen. Hard rood. Warm goud. Taferelen die rechtstreeks op de onderbuik mikken.

Gevaarlijke kunst

Vanavond voelde ik opnieuw waarom theater een gevaarlijke kunst is. Omdat het net dat kan laten voelen waarvoor geen taal bestaat. En omdat ik, for fucks sake, zat na te denken over menselijkheid terwijl ik naar een schaap keek.

Toen Jonas Vermeulen op het einde stond te blaten, was dat onverwacht ontroerend. Geen grap, geen gimmick. Eerder een vraag die nog steeds nazindert: wat verliezen we wanneer we ons proberen aan te passen aan de wereld? En hoeveel van ons blijft er dan nog over?

Tijs Synaeve