For Blinky Palermo

For Blinky Palermo – eenheid in verscheidenheid

Choreograaf Marc Vanrunxt legt zichzelf graag beperkingen op. In zijn voorstellingen brengt hij vaak elementen binnen die hij tegenover zijn bewegingsmateriaal stelt, niet als inspiratie voor de beweging maar als een tegen-vraag waartoe zijn dans zich willens nillens moet verhouden. Hij deed dat al met objecten van beeldend kunstenaars, live muziek, teksten of choreografische ingrepen van andere kunstenaars, telkens vanuit de vraag hoe het samenbrengen van meerdere artistieke stemmen het werk en de perceptie ervan beïnvloedt. In ‘For Blinky Palermo’ hanteert hij het principe van de split-screen choreografie: Vanrunxt creëert een solo voor Robson Ledesma en nodigde choreografe Georgia Vardarou uit om een solo te maken voor Julia Rúbies Subirós. Beide stukken zijn los van elkaar ontwikkeld en worden simultaan uitgevoerd, elk op de andere helft van het podium. Pas op het einde van het creatieproces worden beide choreografieën samengebracht in een gedeeld kader van licht en muziek, met de afspraak om de beweging en structuren van beide dansers niét op elkaar af te stemmen. De twee werken worden slechts één geheel in de ervaring van de toeschouwer.

Voor Vanrunxt is het de tweede keer dat hij dit procedé gebruikt. De eerste keer was vijftien jaar geleden bij ‘For Edward Krasinski’, waarin Salva Sanchis een solo te maakte die synchroon werd uitgevoerd met de solo van zichzelf, met de muziek van Morton Feldman en pianist Yutaka Oya als centrale as waartoe beide choreografieën zich verhielden. 
Voor Vanrunxt is ‘For Blinky Palermo’ geen repertoire of re-enactment, maar een nieuwe confrontatie met een idee: we weten hoe we naar een choreografie met twintig dansers moeten kijken, maar kijken naar twee dansers die elk een volledig andere schriftuur brengen is een totaal andere opgave voor de toeschouwer. De beide solo’s werden los van elkaar gecreëerd: Vanrunxt werkte in Vlaanderen, Vardarou in Barcelona, en ze deelden tijdens hun werkproces nauwelijks informatie over waar ze mee bezig waren – Vanrunxt zal Vardarou’s danseres Julia Rúbies Subirós pas voor het eerst ontmoeten in de laatste week voor de première. Beide choreografen kennen elkaars werk wel erg goed: Vardarou danste Salva Sanchis’ solo in ‘For Edward Krasinski’ en was te zien in enkele van Vanrunxts choreografieën. Vanrunxt was outside eye voor enkele van haar creaties, maakte in ‘Trigon’ een variatie op haar debuutvoorstelling ‘Hardcore research on dance’ en Kunst-Werk co-produceerde ook enkele van haar werken.

Behalve een afspraak over de duur van het geheel, delen beide choreografen twee referenties: de titel en de muziek. De titel is een hommage aan de Duitse kunstenaar Blinky Palermo (1943-1977). Vanrunxt en Vardarou gaan beide op een heel andere manier om met die verwijzing. Voor Vanrunxt is het een externe referent die nauwelijks een rol speelde bij het creëren: met de titel ‘wijst’ hij letterlijk naar een oeuvre dat hem fascineert, dat sommige toeschouwers zullen kennen en andere zullen moeten opzoeken. Voor Vardarou bood het werk van Palermo nieuwe articulaties van dingen waar ze zelf ook mee bezig is, met name in de manier waarop Palermo ruimtes transformeert door de specifieke plaatsing van monochroom beschilderde alledaagse objecten. Vardarou probeert zelf ook om de perceptie van de black box van het theater te veranderen door middel van beweging, met de hulp van het kostuum en de muziek. 

In zijn solo voor Robson Ledesma verwerkt Vanrunxt nog andere verwijzingen: een tekstfragment van Peter Sloterdijk over ‘de confrontatie met het eigen monochrome zwart’, werk van de Braziliaanse kunstenaar Helio Oiticia, een vlag van Anne-Mie Van Kerckhoven, de kinesfeer van Rudolf von Laban, altijd zaken die niet per se als dusdanig herkenbaar moeten zijn omdat ze oplossen in het werk. Vanrunxts hoofdbekommernis blijft het tonen hoe beweging ontstaat en inwerkt op de ruimte, met behulp van de tijd. Hoe het lichaam kan verschijnen en ultiem ook een poging doet om op te lossen in het niets.

De muziek bestaat uit een verzameling composities van Daniël Vanverre en Raphaël Malfliet, die hun werk ook onafhankelijk van elkaar creëerden. Vanverre creëert met de computer nieuwe geluiden op basis van samples van oude vinylplaten, wat resulteert in korte en gelaagde composities met ritmische en bijna poppy elementen. Malfliet manipuleert field recordings tot langgerekte klanklandschappen met wisselende intensiteiten. Beide choreografen hanteren uiteenlopende procedés om choreografie met dans te verbinden: zo liet Vanrunxt zich door het springerige in Vanverres muziek inspireren om in bepaalde scènes wat luchtiger materiaal toe te laten dan hij gewend is, en ontwikkelde Vardarou de beweging aanvankelijk in stilte voor ze die verder liet groeien in dialoog met de intensiteiten van de verschillende muziekstukken. De uiteindelijke structuur van de muzikale fragmenten zal pas in onderling overleg worden vastgelegd bij de eerste gezamenlijke repetitie en kan dus nog een dwingend effect hebben op de finale ordening van de twee choreografische composities. 

Een toeschouwer die een kunstwerk ervaart zoekt steeds een evenwicht tussen wat die ervaart als de propositie van de kunstenaar en de eigen perceptie die mee beïnvloed wordt door de eigen persoonlijkheid, geschiedenis enzovoort. In ‘For Blinky Palermo’ heb je als toeschouwer in een geconcentreerde tijd en ruimte één ervaring van twee verwante maar onafhankelijk van elkaar gecreëerde choreografieën, en meer dan anders kan je zelf ervaren dat de verbanden die je opmerkt je eigen bijdrage aan de realisatie van het werk zijn. 

Steven De Belder

Bio’s

Marc Vanrunxt is choreograaf en danser, actief sinds 1981. Hij onderzoekt de grenzen van dans als medium en choreografie als taal, door rekening te houden met de mogelijkheden van het lichaam. In zijn werk probeert hij begrippen als tijd, ruimte, energie en aanwezigheid te herdefiniëren. Het oeuvre van Vanrunxt werkt rond tegenstellingen als zichtbaar/onzichtbaar en tastbaar/ongrijpbaar. Zijn artistieke woordenschat vindt haar wortels in de punkbeweging en het abstracte expressionisme.

Georgia Vardarou studeerde dans in Athene en Brussel. Als danseres werkte ze samen met Salva Sanchis, Marc Vanrunxt, Anne Teresa De Keersmaeker, Cecilie Ullerup Schmidt en Albert Quesada. Als choreografe houdt ze zich bezig met persoonlijke beweging, de inhoud die dit met zich meebrengt en de intersubjectieve perceptie bij het kijken naar een bewegend lichaam. Haar werk is te zien geweest in theaters en op dansfestivals in heel Europa. Sinds 2017 werkt ze vanuit Barcelona. Haar werk wordt mee geproduceerd door Kunst/Werk.

Citaten

“Wat als  is wat me drijft, nooit de vraag waarom” (Marc Vaznrunxt in gesprek met Lars Kwakkenbos)

“Wat ziet het publiek als het een lichaam ziet bewegen?” (Georgia Vardarou)

Kijktip

https://www.wikiart.org/en/blinky-palermo

https://ideelart.com/nl/blogs/magazine/the-genius-of-blinky-palermo