The Power (of) The Fragile

Kunstwerk met moeder 

Tekst Lieve Dierckx

Aardser dan met een moeder kan een podium niet worden. Mohamed Toukabri voert de zijne, Mimouna (Latifa) Khamessi, live mee in ‘The Power (of) the Fragile’. In zijn eerste solo, ‘The Upside Down Man’ zagen we haar al op video dansen op de discosound van de Bee Gees vanuit de huiskamer in Tunis. Toen Toukabri in 2019 de Belgische nationaliteit kreeg zou hij eindelijk voor haar dat lang begeerde visum bemachtigen om met haar op scène te staan. Maar toen stak COVID spaken in de wielen, en het principe van essentiële verplaatsingen. Een dansvoorstelling opvoeren bleek niet essentieel. Pas in 2021 gingen ze in première.

Eenvoud en authenticiteit

In ‘The Power of the Fragile’ is Mimouna (Latifa) Khamessi de spil in een onderzoek naar de kracht van eenvoud en authenticiteit. De kracht van dagelijkse creativiteit ook, zoals Toukabri haar zich herinnert thuis, waar ze de resem saaie huishoudelijke taken omturnde tot een dagelijkse choreografie. Want zij wilde in haar jeugd graag dansen, maar dat kon toen niet. Zelf steunde ze haar zoon voluit om zijn weg te maken in dans. Nu is hij diegene die haar een podium geeft om haar droom waar te maken. Dat soort omkeringen tekent het werk van de choreograaf. 

Omkeringen gaan gepaard met tussenruimtes en verschuivingen. Toukabri zoomt in deze voorstelling verder in op zijn positie tussen twee werelden: de ene in Tunis, waar hij met dans begon als breakdance B-boy, en de andere in Europa tijdens zijn highbrow danstraining bij PARTS in Brussel. En: hoe kon hij tussen Noord-Afrika en het westen zijn ingegrifte thuisomgeving, geënt op ambacht en authenticiteit, verzoenen met het strategische schaakspel in een wereld die inzet op perceptie? Hoe kon hij zijn heimwee naar de basics van toen integreren? Hoe geloofwaardig kon hij zijn als hij hier de schone schijn durfde op te geven om zich te tonen als zichzelf? In The Upside Down Man (2018) vond hij daarvoor de juiste toon. Zijn eerste eigen werk sloeg meteen aan en zette hem op de kaart in het Europese veld van hedendaagse choreografie. 

De moeder als metafoor

In deze tweede choreografie, ‘The Power (of) the Fragile’ voert hij zijn moeder op als metafoor voor een thuisland waar alles nog uit te vinden valt. Een open gebied zonder dualiteit of hiërarchie, waarin kracht en fragiliteit, mannelijkheid en vrouwelijkheid over elkaar heen schuiven. De moeder staat hier voor een ruimte van mogelijkheden. Een ruimte waar men eer betoont aan zij die vooraf gingen. Het soort plek waar mensen naar op zoek gaan in kerken, musea, abdijen en moskeeën. Of in theaters, op een danspodium. 

Mohamed Toukabri wil het over waarden hebben. Tijdens het voorbereidingsproces dompelde de choreograaf zich onder in de verhouding met de moeder als in een tijdloos archetype. Hij vertrok van oude wijsheid over cyclische tijd en wedergeboorte. Daaruit nam hij het idee mee dat iedereen ooit je moeder kan zijn, ook de persoon die nu je grootste vijand is. Woede en wraak krijgen zo een andere dimensie: vastgeroeste posities en ontegensprekelijke waarheden ruimen plaats voor potentiële kwaliteiten van aanwezigheid. Hier, in ‘The Power of the Fragile’ is zijn boodschap over grenzen en migratie ook uitgesproken politiek. 

Tussenruimtes 

Toen hij pas in Europa was verdoezelde Toukabri liever zijn achtergrond in breakdance. Maar de choreograaf is nog steeds een verwoede breakdancer. In 2021 nodigde het kunstenfestival Europalia hem in die hoedanigheid uit voor een samenwerking met graffitikunstenaar Eyes-B. Zijn eigen werk heeft ongetwijfeld bijgedragen aan de waardering voor het potentieel van hiphop en breakdance in hedendaagse podiumchoreografie.

In zijn voorstellingen heeft hij een middelpunt gevonden tussen de verschillende dansidiomen die hij leerde: breakdance, ballet en hedendaagse dans. De onderzoeksmatige ingesteldheid van hedendaagse dans past hij toe door uit te zoeken hoe hij de rechte lijnen uit ballet zal combineren met wat hij de ‘shapeshifters’ noemt in breakdance, en welke plaats hij daarbij geeft aan het lichaam in de ruimte. Het battle-idee uit breakdance heeft hij overgedragen naar een vaak subtiele frictie tussen die factoren. Hij wil ook graag ruimte bewaren voor het soort improvisatiefactor dat hij associeert met breakdance. 

Met zijn moeder moest hij dan weer een ander soort tussenruimte exploreren, tussen hun persoonlijke verhouding en het publieke podium, tussen zijn eigen, veertien jaar lange ervaring met virtuoze dans op grote podia en haar complete gebrek daaraan. 

Ontdekkingsreis

Hij toont ons in ‘The Power of the Fragile’ hun ontdekkingsreis naar het podium, vanuit telkens nieuwe perspectieven en in wisselende vormen. Ze laveren tussen ballet, discodans, popsongs klassieke muziek en persoonlijke verhalen.  Vaak komen ze uit bij overgave. Hij is haar gids en draagt haar in zijn armen, maar evengoed doet zij hetzelfde. Hij zet in de verf hoe krachtig haar fragiliteit is, en tegelijk zien we hoe beschermend hij zich opstelt. 

Samen creëren ze een wendbare tijd en ruimte: van concrete, hier en nu herkenbare situaties en verhalen, naar ver, weids en diep. Loshangend haar dat tot op de grond valt, roept mythologische associaties op. Op muziek die middeleeuws mystiek klinkt, laat Toukabri de lichtontwerper experimenteren  met grijzen en blauwen die herinneren aan science-fiction. Ook in hun fysieke interactie zet Toukabri in op een ontregelende spanning tussen afstand, nabijheid en perspectief : is dit wat we zien, of is dit hoe we kijken? 

Bio 

Mohamed Toukabri (Tunis) zette zijn eerste stappen in dans als B-boy toen hij twaalf was. Bijna gelijktijdig begon hij aan een balletopleiding bij het Tunesische Sybel Ballet Theatre van Syhème Belkhodja. Vanaf zijn zestiende trainde hij in Parijs aan de Internationale Academie voor Dans. Nadat hij op zijn achttiende kwam studeren bij P.A.R.T.S. in Brussel, danste hij ondermeer voor Anne Teresa De Keersmaeker, Jan Lauwers/Needcompany, Sidi Larbi Cherkaoui en Chatha Company (Tunesië). In 2018 choreografeerde hij zijn eerste eigen werk, ‘The Upside Down Man’. 

Lieve Dierckx

De programmatekst en inleiding worden verzorgd door het team van De Zendelingen, een productiehuis voor multimediale content over podiumkunsten en een collectief van freelancers die werken rond omkadering.