What remains

What Remains is een verhaal over beginnen en eindigen, over de poëzie van verandering als mens, over het maken van herinneringen en de angst om deze te verliezen. Zoë Demoustier brengt verschillende generaties samen op de scène: kinderen die beginnen aan het leven, jongeren en jongvolwassenen die volop hun pad aan het uitstippelen zijn en het leven beleven en ondervinden in al zijn facetten, en oudere dansers die al een groot deel leven achter de rug hebben. De uitkomst van die ontmoeting is een fysiek en dansant spel dat de vergankelijkheid van het lichaam blootlegt. Er schuilt immers ook schoonheid in verlies, in het langzaamaan lichter worden van het lichaamsarchief.

Naar aanleiding van een gesprek met Zoë Demoustier in oktober 2023:

Je voorstelling speelt nu al een tijdje. Wat was je initieel vertrekpunt voor deze voorstelling en hoe blik je terug op het creatieproces?

Z.D. Het oorspronkelijke vertrekpunt voor deze creatie was de ziekte en het overlijden van de papa van mijn vriend, Kris De Bruyne (muzikant). Kris kreeg net voor corona de diagnose van dementie en hij is ten tijde van de pandemie overleden. Vooraleer hij naar een verzorgingstehuis ging, hing zijn huis vol briefjes met instructies aan zichzelf. Wat ik heel aangrijpend vond was de spraak en de taal die verdwijnen. De meest evidente dingen in het leven die ineens niet meer lukken. Hierdoor draaien de rollen onherroepelijk om en is het aan de kinderen om zorg te dragen voor de ouder.

het willen begrijpen van het thema dood

Z.D. Als maker was dit afscheid enerzijds zeer emotioneel en anderzijds zette het een creatief proces in gang. Het werd een zoektocht naar het willen begrijpen van het thema dood en hoe dit verlies en het rouwen te verwerken en te delen. De dood was trouwens ook al een thema in mijn vorige voorstelling Unfolding an Archive (2021). 

Ik stel me voornamelijk de vraag “wat blijft er eigenlijk over aan het einde van je leven en in het leven van andere mensen?”

de jonge blik op de dood heeft ook iets abstracts en zelfs grappigs

Hoe heb je de performers gevonden?

Z.D. Samen met Yelena Schmitz (schrijver, theater- en audiomaker) zijn we in het kader van de research interviews gaan afnemen in zowel scholen als woonzorgcentra. Zo hebben we gesproken met kinderen op diverse scholen over de dood, herinneringen en wat het is om oud te worden. De jonge blik op de dood heeft vaak iets abstracts en zelfs grappigs.

Vervolgens hebben we audities gehouden voor kinderen tussen zes en twaalf jaar en daarbij zijn zo’n 200-tal kinderen opgedaagd. Uiteindelijk is er iemand van vier uitgekozen en zij is nu, als zesjarige, nog steeds de jongste van de groep. Met het verstrijken van de tijd worden ook de kinderen ouder en sommigen komen in de puberteit. Hierdoor kunnen we in deze creatie niet meer spreken van een tweedeling ‘jong-oud’, maar is er eerder sprake van een trap in levensfases.

bruggen bouwen met andere kunstvormen

Zoë danst al van toen ze heel klein was. Zo heeft ze ooit meegedanst in een voorstelling van kabinet K, dromen hebben veters, toen ze 7 was. Het was hun eerste voorstelling met kinderen en sindsdien is ze blijven dansen waaronder in producties van Fabuleus en de Kopergietery. Uiteindelijk is Zoë in Amsterdam gaan studeren aan een hele bijzondere opleiding: de mimeopleiding. Z.D.: “Dat is een opleiding waarin nieuwe experimentele vormen van theatermaken gezocht worden, maar telkens vertrekkend vanuit het lichaam. Er worden bruggen gemaakt tussen dans en theater, performance en beeldende kunst. Ik zou mezelf een choreograaf noemen omdat het lichaam en de taal van het lichaam essentieel is, maar daarin probeer ik ook bruggen te bouwen met andere kunstvormen en telkens verhalen te vertellen.”

leren kijken naar de wereld

What Remains is een sensitieve voorstelling rond wat er overblijft wanneer iemand er niet meer is. Over generaties en doorgeven. Wat geef je door aan het einde van je leven? Wat geef je door aan je kinderen? Wat blijft in generaties en families zitten? Zoë haalt een mooi persoonlijk voorbeeld aan waarbij ze vertelt dat ze de gevoeligheid voor dingen en de sensibiliteit voor beelden en kleuren heeft meegekregen. Het leren kijken naar de wereld…leren kijken, voelen. (De Boekenkamer 19/11/2023)

duistere thema’s

Er waren reeds eerder ‘duistere thema’s’ in Zoë’s voorstellingen. Zo vormde het beeldarchief van haar vader de rode draad in de voorstelling Unfolding an Archive (2021). Daniel Demoustier is oorlogsjournalist en cameraman, waardoor beelden van oorlog en het leed van anderen bijna letterlijk de woonkamer van het gezin Demoustier binnenkwamen, hetgeen een blijvende indruk heeft nagelaten. Uiteindelijk werd er in Unfolding an Archive gekozen om enkel geluidsfragmenten te gebruiken en niet de beelden.

Zoë Demoustier (1995) is performer en choreograaf. Het lichaam is steeds het vertrekpunt van haar visuele voorstellingen. Vanuit beweging maakt ze linken met actuele en geëngageerde onderwerpen en creëert ze documentair choreografisch werk. Zoë maakte de voorstellingen Unfolding an Archive (ism STUK), nesten en Wat was en wat nu (fABULEUS/Anna Bentivegna & Ayrton Fraenk), Road to Nowhere (Forsiti’A/Yelena Schmitz) en werkte als performer en assistent met o.a. kabinet k, Michiel Vandevelde, Alma Söderberg/Manyone, Iris Bouche/Opera Ballet Vlaanderen, David Weber Krebs en Marcelo Evelin. In 2021 was ze ambassadeur van Dag van de Dans waarin ze dansmakers van morgen creëerde i.s.m. De Zendelingen. In 2022 startte ze een nieuwe samenwerking als choreograaf bij Ultima Vez en hier kwam de voorstelling What Remains tot stand.

Luistertip: https://www.30cc.be/nl/programma/herbeleef/item/de-boekenkamer-met-zoe-demoustier-2023-2024

Sylvie Huysman

De programmatekst en inleiding worden verzorgd door het team van De Zendelingen, een productiehuis voor multimediale content over podiumkunsten en een collectief van freelancers die werken rond omkadering.