ONE SONG

Waarom maak je theater? Wat moet het volgens jou zijn? En hoe kijk je terug op je eigen praktijk? Het zijn enkele van de vragen die Milo Rau, voormalig artistiek leider van NTGent, aan gerenommeerde theatermakers voorlegt als bouwstenen voor een nieuwe voorstelling. Samen vormen die de reeks Histoire(s) du Théâtre, een verwijzing naar Jean-Luc Godards filmhistorische documentairereeks Histoire(s) du Cinéma. Na Milo Rau zelf, Faustin Linyekula en Angélica Liddell was het de beurt aan Miet Warlop om op haar eigen artistieke geschiedenis en het theater als kunstvorm te reflecteren. Haar antwoord, dat de naam ONE SONG – Histoire(s) du Théâtre IV kreeg, ging met een minutenlange staande ovatie in première op het Festival d’Avignon en toert nu de hele wereld rond.  

Requiem

‘De dingen zijn voor mij begonnen toen ik alles verloren ben’, vertelt Warlop in een interview met De Tijd. Het was 2003 en ze was net afgestudeerd van het KASK in Gent met Huilend Hert/Aangeschoten Wild, een ‘bewoonde installatie met zes tableaux vivants en een zwervend subject’. Ze kreeg er de Franciscus Pycke Prize voor en na de speelreeks op Theater Aan Zee in 2004 ook de TAZ publieksprijs. Warlop stond klaar in de startblokken voor een glansrijke carrière en werkte al aan een nieuwe performance… Tot ze plotsklaps geconfronteerd werd met extreem verdriet: op 23 januari 2004 stapte haar broer Jasper uit het leven.

‘Plots moet je omgaan met iets waarbij je nog niet oud genoeg bent om te weten hoe je dat moet doen’, vertelt ze daarover in De Tijd. Dus wendde ze zich tot wat door haar aderen stroomt: de kunst. In 2005 maakte ze met Sportband/Afgetrainde klanken een performatief requiem voor haar broer, waarbij ze twee vormen van exaltatie combineerde: de sport als het hoogtepunt van beweging en muziek als het summum van klank. De performers waren tegelijk atleten en muzikanten en ‘smeten zich’ geestdriftig in een muzikale wedloop die eindigde in onontkoombare uitputting. Sportband/Afgetrainde klanken was een rauwe schreeuw van een jonge, levenslustige kunstenaar in rouw.

Mantra

Twee decennia later vraagt Milo Rau aan Warlop om terug te kijken op haar eigen praktijk. En dus keerde ze terug naar Sportband/Afgetrainde klanken, zonder die voorstelling zomaar te kopiëren of te herwerken. ‘Het verdriet is geëvolueerd,’ vertelt ze in De Standaard, ‘ik ga er op een andere manier mee om. Ik wou daarom een nieuw requiem.’ Terwijl de voorstelling uit 2005 nog volledig woordeloos was, heeft Warlop nu wel de taal gevonden om het verdriet te vatten en zelfs universeel te maken. Begeleid door romanschrijver Jeroen Olyslaegers schreef ze een liedtekst van amper één A4’tje die één uur lang aan een rotvaart wordt herhaald op muziek van Maarten Van Cauwenberghe, haar partner.

Net zoals Sportband/Afgetrainde klanken is ONE SONG een kruising tussen een sportwedstrijd en een concert. En dat mag u letterlijk nemen. Melvin Slabbinck moet voortdurend sprinten om zijn gedemonteerde en over de scène verspreide drums te bespelen, contrabassist Simon Beeckaert moet sit-ups doen om bij zijn instrument te komen, Willem Lenaerts moet springen om zijn keyboard te bereiken en violiste Elisabeth Klinck moet zich een nieuwe houding aanmeten op de evenwichtsbalk. Ondertussen rent zanger Wietse Tanghe op een loopband die geen genade kent. ‘Run for your life / ’till you die, ’till I die, ’till we all die’ is dan ook de eerste zin van het lied dat deze vijf muzikanten als een mantra herhalen. In een hyperfocus die neigt naar verbetenheid geven ze een uur lang het beste van zichzelf, terwijl een uitgelaten supportersbende hen aanmoedigt, een eenzame cheerleader met in gips gegoten woorden over de scène danst en een sportverslaggever het gebeuren becommentarieert in onverstaanbaar brabbel-Frans.

Ritueel

De muzikanten leggen de lat steeds hoger. Hun ademhaling versnelt, uitputting loert om de hoek. ONE SONG is in die zin ook een ritueel, want het is de fysieke uitputting die uiteindelijk een soort mentale ‘uitdrijving’ mogelijk maakt. De songtekst gaat over hoe verdriet vastzit als een rots in je hoofd – ‘It’s hard, it’s rough / It’s just always there’ – en nooit verdwijnt, al neemt het telkens andere vormen aan. Zo vindt het bijvoorbeeld zijn weg in vloeibare vorm. Net wanneer de muzikant-atleten een foutloos parcours kunnen afleggen in een recordtempo – onverbiddelijk tikt de metronoom alsmaar sneller – materialiseert het verdriet: het stort in de vorm van liters water op hen neer. Ze worden nat, de vloer wordt glad, ze glijden uit. Eraan ontsnappen is vrijwel onmogelijk, maar ook die extreme uitdaging torsen ze. Ze gaan door, ze blijven overeind.

Warlop raakt daarmee tegelijk aan de essentie van rouw én theater: de herhaling, keer op keer. Er verandert altijd iets – het wordt makkelijker of moeilijker, uitputtender of draaglijker – maar uiteindelijk is dat gewoon wat het is: herhaling, ‘day after day after day after day…’. Altijd maar opnieuw proberen. Dat klinkt misschien neerslachtig, maar Warlop en co zingen een lied van hoop en wedergeboorte, dat uitgaat van het belang van verbondenheid. Wanneer een van de muzikanten de strijd namelijk wil staken, springt een andere in de bres. ONE SONG (met de veelzeggende ondertitel BUGGED FROM A COMMON HEARTBEAT) is geen match tegen, maar met elkaar – samen tegen het verdriet. De voorstelling is in Warlops woorden dan ook ‘een schreeuw van eenheid, van solidariteit’. En het is vooral ook een geestige, ontroerende en nooit pathetische energiebom die ongetwijfeld nog lang zal blijven nazinderen.

Bio

Miet Warlop (°1978) is een internationaal gelauwerde all-round kunstenares. Ze groeide op in Torhout en studeerde Beeldende Kunsten aan het KASK in Gent. Haar werk – dat gaat van al dan niet bewoonde installaties over mixed media-performances tot theatrale concerten – is over de hele wereld te zien. Het is beeldend, uitbundig, geestig, energiek, kleurrijk, absurd en niet zelden muzikaal. Sinds 2014 heeft ze haar eigen productiestructuur, Miet Warlop/Irene Wool. Met ONE SONG – Histoire(s) du Théâtre IV kijkt ze terug op 20 jaar makerschap. De voorstelling, door de New York Times uitgeroepen tot één van de drie beste performances van 2022, werd in Frankrijk bekroond met de Prix de la Critique en in Nederland met de VSCD Performance Prijs.

Artist’s statement

‘Ik merk dat ik verder van mezelf ben gaan staan. (…) Mijn eerste werken zaten veel meer op mijn huid. Ik kom tot de conclusie dat mijn werk eigenlijk niet zo mega-emotioneel is. Het probeert de emotie net licht te maken.’ (Miet Warlop in De Standaard, 1 oktober 2022)

Verder kijken en luisteren

Interview met Miet Warlop over ONE SONG door De Zendelingen

De muziek van ONE SONG (BUGGED FROM A COMMON HEARTBEAT) 

De lyrics van het lied in het Engels, Nederlands, Frans en Duits

Jens Dewulf

De programmatekst en inleiding worden verzorgd door het team van De Zendelingen, een productiehuis voor multimediale content over podiumkunsten en een collectief van freelancers die werken rond omkadering.